Marmara Bölgesi'nin doğu kesiminde, Adapazarı Ovası'nı İzmit Körfez Oluğunu birleştiren uzun bir çukurun doğu yarısında yer alan bir tatlı su gölüdür. Sapanca'nın kıyıları doğuda Sakarya ili batı ucunda Kocaeli ilinde kalır. Havzası 252 kilometrekaredir. Yüz ölçümü 47 kilometre karedir.Doğu batı Uzunluğu 17 kilometredir.Kuzey-güney genişliği 5 kilometredir. Denizden Yüksekliği 31 metredir. En derin yeri 61 metredir. Göl adını güney kıyısında kurulmuş olan ilçeden alır. Eski Türk kaynaklarında adı Ayan Gölü olarak geçer. Özellikle güneyden inen sularla beslenen göl, fazla suyunu doğu ucundan çark suyu aracılığıyla Sakarya ırmağına boşaltır. Gölü besleyen dereler Karaçay, Kuruçay, Kurtköy Mahmudiye, İstanbul, Karadere ve Kaymakçı dereleridir. Kuzeyinde ve güneyinde uzanan dağ eteklerinde keklik, çulluk ve tavşan avı yapılmaktadır. Gölde her çeşit tatlı su balığı avlanmaktadır. 

Gölün çevresinde restoranlar, konaklama yerleri ve piknik alanları mevcuttur.